Өнөөдөр Монгол Улсад шилэн дансаа хуулийн дагуу хөтлөхгүй байгаад зогсохгүй хөтлөхөөс албан ёсоор татгалзсан цорын ганц байгууллага бол Монголбанк юм. 2016 онд Сангийн яамнаас шаардлага тавьсан боловч хүлээж авахгүйгээр албан ёсоор илэрхийлжээ.
Гэхдээ Төв банкны тухай хуулиар Монголбанк нь төрөөс үүсгэн байгуулсан хуулийн этгээд төдийгүй удирдлагыг нь УИХ-аас томилдог байгууллагын хувьд Шилэн дансаа хөтлөхгүй байх үндэслэлгүй юм. Ийм учраас одоо Монгол Улсын шилэн дансны нэгдсэн цахим системд Монгол банкинд зориулсан хуудас байдаг.
Олон нийтийн шахалт шаардлагын үр дүнд Гэтэл Монголбанк төсвийн зарцуулалтын мэдээллээ байршуулж эхэлсэн байна. Гэхдээ энэ хуудсанд нь биш, өөрийн байгууллагын www.mongolbank.mn цахим хуудсан дахь Шилэн данс нэртэй хуудсанд байршуулан тусад нь хөтөлдөг болжээ.
Энэ Монголбанк Шилэн дансны тухай хуулиас заалтаас зөрсөн, өөрөөр хэлбэл хуулийн тов тодорхой шаардлагуудыг ягштал баримтлахаас зайлсхийсэн шинжтэй байна. Тухайлбал, орлого, зарлагын мөнгөн гүйлгээнд хамаарах шийдвэрийн хуулбарыг байршуулах цэсийг ямар нэгэн тайлбаргүйгээр хасчээ. Үүнээс болж тухайн гүйлгээний агуулгын талаар бүрэн мэдээлэл авах боломжгүй болсон. Мөн Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 8, 9 дүгээр зүйлд заасан мэдэгдэл, Бонд, зээл, өрийн бичиг, баталгаа, түүнтэй адилтгах санхүүгийн бусад хэрэгсэл, төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн гэрээ, концесс, төсөв, өмч, хөрөнгө, мөнгө зарцуулах, өр, авлага үүсгэсэн аливаа шийдвэр зэрэг цэсийг орхигдуулсан байна.
УИХ-ын гишүүн Г.Уянгын ил тод болгосон Монгол банкны 2012-2014 оны төсвийн зарцуулалтын зарим мэдээлэл
2015 оны 1-р сарын 8-ны өдөр УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан дээр УИХ-ын гишүүн Г.Уянгын хэлсэн үгнээс:
Г.Уянга: Та мэдсэн үү? Их Хуралтай холбоотой юу байгаа. Монголбанк саяхан газрын дарга нартай 120 саяас 250 сая төгрөг тараасан байна. Хэлтсийн дарга нартай 60-100 сая төгрөг хүн нэг бүрт өгсөн байна. Дотоод аудитор үүнийг гаргаж чадахгүй. Яагаад гэхээр дотоод аудитор нь 250 билүү, 150 саяыг авсан байгаа. Монголбанкны даргын сольё гэдэг хүсэлтийг Улсын Их Хурлын хэд хэдэн гишүүн хоёр ч удаа тавьсан. Улсын Их Хурлын дарга үүнийг дараад хэлэлцэхгүй байгаа. Тэгэхээр ерөөсөө хэн нь ингэж бүсээ тасартал таргалаад хэн нь голоо тасартал бүсээ чангалдаг юм бэ? Энэ чинь шударга явдал мөн үү? 3 их наяд төгрөгийн төсвийн талтай тэнцэх мөнгийг Монголбанк 1000 шахам компанид тараасан, өөрсдийнхөө улс төрийн төлбөрийг төлсөн байх бодвол, сонгуульд авсан мөнгөө өгсөн байх. Талх, гурилын үнэ хямдраагүй, хоёр ч удаа хариуцлага тооцох бичиг өгсөн, Монголбанк Улсын Их Хурлын мэдлийнх шүү, Улсын Их Хурлын даргын мэдлийн байгууллага биш. Яагаад энэ хүнд хариуцлага тооцдоггүй юм бэ? Энэ хүний төлбөрийг Засгийн газар нь төлсөн шүү дээ. Засгийн газраар төлсөн, төрөө хямрааж төлсөн, одоо улсаараа төлж болохгүй биз дээ, энэ хариуцлагагүй хүний өр төлбөрийг, тэгэхээр Монголбанкинд аудит оруул, дотоод аудит үүнийг шалгаж гаргаж ирж чадахгүй болсон. Энэ хүнтэй хариуцлага яаралтай тооцох ёстой гэж хариуцлагатайгаар хэлмээр байна.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Харин Монголбанкны тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Б.Жавхлан дараах хариултыг өгчээ:
З.Энхболд: -Монголбанкнаас ирсэн үү? Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Жавхлан микрофон дээр очоод Уянга гишүүний асуултад хариул. 120-250 сая төгрөгийн шагнал авсан байна гэж байна, хэдэн хүн авсан юм бэ? Хэд хэдийг авсан юм бэ? Индрийн микрофон.
Б.Жавхлан: -Сайн байцгаана уу? Уянга гишүүний асуултыг нь дахиж сонсож болох уу? Даргаа.
З.Энхболд: -Би сая асуулаа шүү дээ өмнөөс нь, Уянга гишүүн дахиж асуух эрхгүй. Та нар баахан шагнал авсан гэж байна, үнэн юм уу, худлаа юм уу? Авсан юм бол хэн гэдэг хүн хэдэн төгрөгийн шагнал тэрийгээ хэл.
Б.Жавхлан: -Тэр ерөөсөө ор тас ташаа мэдээлэл гэж ойлгож байгаа юм.
З.Энхболд: -Тийм юм байхгүй юу?
Б.Жавхлан: -Байхгүй, ер нь өмнө нь өгдөг сар, улирал, жилийн эцсийн өгдөг улирлын үр дүнгийн шагнал гэж авдаг юм. Тийм том юм байхгүй.
З.Энхболд: -13 дахь сарын цалин гэж сарын цалингаас хэтрэхгүй цалин авдаг биз дээ.
Б.Жавхлан: -Тийм юм байхгүй, шинэ жилийн эцсээр газар, хэлтсийн захирал, бүх ажилчид нэг удаагийн сарын цалингийн фондын хэмжээгээр урамшуулал авдаг.
З.Энхболд: -Сарын цалингаас хэтэрч болохгүй.
Б.Жавхлан: -Тийм юм байхгүй. 60, 100, 150 сая огт худлаа, ерөөсөө тийм юм байхгүй.
З.Энхболд: -Уянга гишүүн маш үнэмшилтэйгээр ярьсан.
Б.Жавхлан: -Энэ маш тодорхой аудит оруулж болно, ямар ч асуудлаар тодруулж болно.
Гэхдээ 2015 оны 3-р сард дараах баримтууд хэвлэл мэдээллээр нээлттэй болсон ба УИХ-ын гишүүн Г.Уянга Монголбанкны Ерөнхийлөгч Н.Золжаргалд хандаж тэдгээр шилжүүлгийн тушаал, гэрээний хуулбарыг авах хүсэлт гаргасан боловч авч чадаагүй.
Эдгээр буцалтгүй тусламжийг 2012-2014 оны хооронд олгожээ. Тухайлбал, С.Болд (Н.Золжаргалын зөвлөх) – 180 сая, Д.Чимид-Юндэн (Тамгын газрын захирал) – 90 сая, Х.Дэлгэр (Дотоод хяналт, үйл ажиллагааны эрсдэлийн газрын захирал) – 139.5 сая, Д.Ганбат (Хяналт шалгалтын газрын захирал) – 139.5 сая, П.Сүхбаатар (Мөнгөн тэмдэгт, үнэт зүйлсийн газрын захирал) – 80 сая, М.Амгалан (Төлбөр тооцоо, бүртгэлийн газрын захирал) – 63 сая, Д.Ган-очир – 137.5 сая, Н.Амар – 62 сая, С.Ангарцэцэг 48 сая гэх мэт. Бас 23 хүн тус бүр 50 сая төгрөг, 54 хүн тус бүр 45 сая төгрөгийг энэ хугацаанд авсан байна.
«Иргэд төсвөө хянана»
Бичээрэй